Alacağın temliki yani bir başka ifade ile alacağın devri, bir kişinin mevcut bir alacağını, üçüncü bir şahsa devretmesi ile oluşur.
Alacağın temliki (alacağın devri) kanundan, yapılacak bir sözleşmeden ya da bir mahkeme kararından kaynaklanabilir. Alacağın devri ile birlikte artık alacaklı sıfatı, alacağı devreden kişiden devralan kişiye geçer ve borcun ifasını da ancak yeni alacaklı yani devralan talep edebilir.
Alacağın devri, alacaklı olan kişi ile alacağı devralacak üçüncü kişi arasında yapılır ve borçlunun rızası ya da bilgisi aranmaz.
Alacağın Temlikine İlişkin Yasal Düzenleme
Alacağın devrine ilişkin yasal düzenlemeler ise 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu 183 ila 194. maddeleri arasında ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
Yapılan düzenlemelere göre alacaklı kanun, sözleşme ya da işin niteliğinde engel bulunmadığı takdirde ayrıca borçlunun rızasını almadan alacağını üçüncü bir kimseye devredebilir. Ancak alacağın devredildiğinin borçluya bildirilmesi, borçlunun önceki alacaklıya yani alacağını devreden kişiye iyi niyetli bir şekilde ödeme yapmasını engellemek adına önemlidir.
Alacağın Temliki Nasıl Yapılır? Alacağın Devri Şartı Var Mı?
Alacağın devri sözleşmesi, Türk Borçlar Kanunu 184. Maddesi düzenlemesi gereğince yazılı şekle tabidir. Yani yazılı olarak yapılmayan alacağın devrine ilişkin sözleşme geçersiz olacaktır.
Ancak kanunen aranan yazılı olma şartı, adi yazılı sözleşmeyi kapsar. Bu nedenle devir sözleşmesinin resmi yazılı şekilde yapılması zorunluluğu bulunmaz.
Alacağın muaccel olması yani vadesinin gelmesi devir için zorunlu bir koşul değildir. Yani henüz vadesi gelmemiş ya da şarta bağlı bir alacakta devredilebilir.
Alacağın Devri Türleri Nelerdir?
Alacağın devri türleri ise yasal (kanuni), yargısal (mahkeme kararıyla) ve iradi (sözleşmeden kaynaklı) temlik olmak üzere üç çeşittir.
1) Kanuni Temlik Nedir?
Kanuni temlik, yasa ile öngörülen durumlarda ayrıca herhangi bir irade beyanına lüzum duyulmaksızın alacağın üçüncü bir kimseye geçmesidir. Burada alacaklının rızasının olup olmaması da önemli değildir. Örnek olarak mirasbırakanın ölümünün ardından, alacaklarının miras hukuku ve kanuni düzenlemeleri uyarınca mirasçılarına geçmesi gösterilebilir.
2) Yargısal Temlik Nedir?
Yargısal temlik, bir alacağın mahkeme kararına dayalı olarak bir başka kişiye geçmesi yani intikal etmesidir. Kanuni temlikteki gibi yargısal temlikte de alacaklının rızası aranmaz.
3) Sözleşme ile Yapılan İradi Temlik Nedir?
İradi temlikte ise devreden kişi ile devralan kişi arasında yapılacak yazılı bir sözleşme söz konusudur ve bu sözleşme gereğince alacak devredilmiş olur. Uygulamada en çok görülen temlik türü de iradi temliktir. Alacağın temlikinin yani devrinin geçerliliği için taraflar arasında (sözleşme tarafları) yazılı bir devir sözleşmesi gereklidir. Bu devir sözleşmesinin ise adi yazılı şekilde yapılması yeterlidir.
İradi temlikte bir yazılı sözleşme bulunduğundan tarafların birbirine uygun ve karşılıklı irade beyanları gereklidir. Yine bu sözleşme için kanunen, sözleşme ya da işin niteliği gereği bir engel bulunmaması gerekir.
İlginizi Çekebilir: Alacaklının Hapis Hakkı Hakkında Bilinmesi Gereken Her Şey!