Dünyanın en çok araştırılan hastalıklarından biri olan kist, hemen her yaştaki insanda görülebilir. Kist nedir, sorusu sorulduğunda ilk akla gelen kadın hastalıkları alanındaki kist yapıları iken; aslında kistler vücudun her yerinde gelişebilir.
1 – Kist / Tümör Nedir?
Çağımızın korkulu rüyası kanser oluşumuna neden olan ilk hastalık oluşumları kist nedir, neden oluşur, belirtileri nelerdir ve daha fazlası için yazımızı okumaya devam edin.
Kist nedir, kist çinde sıvı, gaz ya da hafif katı formda çeşitli maddelerin bulunduğu kapalı cep ya da kese şeklindeki anormal oluşumlar kist olarak tanımlanır. Kistlerin en büyük özelliği vücudun her dokusunda oluşma özelliği göstermeleridir. Çok küçük olabildikleri gibi çok büyükleri de olabilmektedir. Kistler için en önemli nokta ise iyi huylu kist ve kötü huylu kist olup olmadıklarıdır. Kistler her yaşta görülebilirler. Kistlere tümör ismi de verilmektedir.
Birçok kişi kist oluşumuna maruz kaldığı zaman iyi huylu mu kötü huylu mu olduğunu merak eder. Çünkü kistin iyi ya da kötü huylu olması, o kişinin ilerideki yaşamını çok önemli bir boyutta etkileyecektir. İyi huylu kist adından da anlaşılacağı gibi insana zararı yoktur. Yani kansere dönüşmez. Ancak bazı kist tipleri vardır ki kansere dönerek oluştuğu vücudu hasta verir. Bu noktada kist neden oluşur sorusunun cevabını bilmek ve eğer risk altında olmaya neden olan bir durum varsa, düzenli kontrole gitmek gerekir.
2 – Kist Neden Olur?
Kist yapılarının oluşmasına birçok farklı neden sebep olabilir. Çünkü kist neden olur sorusunun net ve tek bir cevabı yoktur. Çünkü kist yani tümör oluşması için tek bir sebep de yeterli olabilir, aynı anda birkaç nedenin birleşmesi sonucunda da tümör oluşabilir. Başlıca tümör oluşma nedenleri şu şekildedir:
Yaralanma, bir yere çarpma ya da darbe alma sonucu kist oluşabilir.Vücuttaki parazitler tümör nedeni olabilirler. Hücresel bozukluklar da bir tür kist sebebi sayılmaktadır. Vücutta oluşabilen diğer tümörler bir yenisinin oluşmasına ortam hazırlayabilir. Kişinin genetiği, varsa kalıtsal hastalıkları veya aileden gelen bir kanser vakası kist ya da tümör oluşması için neden oluşturabilir.Uzun süreli iltihabi durumlar sonucunda kalıcı kistik yapılar oluşabilir. Kanal tıkanıklığı ile oluşabilecek sıvı birikimleri kistlere neden olabilmektedir.
3 – Kist Belirtileri Nelerdir?
Kistler, hemen her kişide yer alabilen yapılardır. Bir kişide iyi huylu kist varsa, bu kist kendisini ağrı ya da herhangi bir sıkıntı ile ortaya çıkarmaz. Yani, başka bir şeyi araştırmak için çekilen ultrasonografi ya da tomografi testleri sırasında vücuttaki kistler tespit edilebilir. Bu nedenle kist belirtileri olmasa da kist olma ihtimali yüksek kişiler arasında iseniz mutlaka düzenli kontrole gitmelisiniz.
Anormal Şişkinlikler
Kistler, iç organlarda ya da ciltte oluşurlar. Cilt üzerinde oluşan kistler genelde ağrısı olmayan şişlikler şeklindeki oluşumlardır. Yumuşak ve sert olabilirler. Çoğu zaman bu şişliklerin boyutlarında artışlar olabilir. Vücutta görülen anormal şişkinlikler, kist belirtileri arasında en dikkat çekici ve en kolay fark edilebilen kist belirtileri arasındadır.
Organ Ağrısı
Çoğu zaman kistler organlarda büyüyerek bulunduğu organa baskı yaparlar ve söz konusu organın ağrımasına neden olurlar. Böyle bir durumda kişinin kist tedavisi değişiklik gösterir. Çoğu kistler o kadar küçüktür ki tedavi bile uygulanmaz. Ancak bazı kistler iyi huylu olduğu belirlenmiş olsa da büyüyerek kişiye rahatsızlık verir. Bu tür kistler ameliyatla ya da boşaltma yöntemi ile tedavileri yapılabilir. Âyrıca iyi huylu kistlerin, kötü huylu kiste dönme ihtimali olmaktadır.
Adet Düzensizliği
Yumurtalık ya da rahim duvarında oluşan iyi huylu ya da kanser kaynaklı kistler adet düzensizliği yaşanmasına neden olur. Çikolata kisti yumurtlama dengesinin bozulmasına ve dolayısı ile kısırlık sorununa da sebep olabilir. Bu noktada adet düzensizliği büyük önem verilmesi gereken bir durumdur.
4 – Kist Çeşitleri Nelerdir?
Yüzlerce kist çeşidi vardır. En bilinen kist çeşitleri içinde çikolata kisti ve yumurtalık kisti vardır. Şimdi, tüm kist türlerini inceleyelim.
Çikolata Kisti / Yumurtalık Kisti
Çikolata kisti, yumurtalıklar, döl yatağı, karın zarı, rahim arkası boşluğu, bağırsak yüzeyi gibi vücudun birçok bölgesinde görülebilir. En çok görüldüğü bölge ise yumurtalık bölgesidir. Kadınlarda görülen yumurtalık kisti, genel olarak iyi huylu kistler arasında yer alır.
Meme Kisti
Kadınların en çok tehdidi altında bulunduğu kist çeşitlerinden biri olan meme kistleri, ciltteki yağ bezlerinin tıkanması sonucu oluşmasından kaynaklanabilir. Kötü huylu meme tümörü oluşması durumundameme kanseri tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Bu noktada her duşta özellikle kadınların göğüslerini elleri ile kontrol etmeleri ve herhangi bir sertlik ya da kasılma olup olmadığını incelemeleri önemlidir.
Karaciğer Kisti
Karaciğer kistleri ise genel olarak iyi huylu olan içi sıvıyla dolu kesecikler olarak tanımlanır. En sık karaciğerde rastlanan, köpeklerden bulaşan ve yıllarca belirtisi anlaşılmayan kist ameliyat ile vücuttan çıkarılır.
Tiroit Kisti
Tiroit bezlerinde oluşan tiroit kistleri iki türdedir: kist ve nodül. Tiroit kistleri iyi huylu olmalarına rağmen tiroit nodülleri kötü huylu olabilirler. Kötü huylu tiroitler eğer iç bölgede ise genellikle ameliyat edilmezler. Çünkü ameliyatta ses tellerinin kaybına neden olunabilir. Ama dış kısımda yani boyundan belli olacak şekilde gelişmiş bir kist oluşumu varsa ameliyat edilebilir.
Beyin Kisti
Kişilerde görülen bir başka kist çeşidi ise beyin ya da omurilikte iyi huylu olarak oluşan ancak büyüdüğünde beyne baskı yapan araknoid kistleri vardır.
Baker Kisti
Dizin arka kısmında oluşan ve ağrıya sebep olan Baker kisti de kist çeşitleri arasında sayılmaktadır. Bu kist ağrı ve kasılmaya neden olurken, diz kapağının hareketini engelleyebilecek etkilere neden olabilir.
Böbrek Kisti
Bazıları doğuştan oluşan ve polikistik böbrek olarak adlandırılan içi sıvı dolu kapsüllü böbrek kistleri vardır. Böbrek kistleri iyi huylu olduğu sürece soruna neden olmazken, kötü huylu olması durumunda ağrı, sancı ve idrar yaparken yanmaya neden olur.
Gangliyon Kisti
Kendiliğinden gerileyen ve iyi huylu olarak el bileğinin dış yüzünde oluşan gangliyon (sinoviyal) kisti de kist çeşitleri içinde sayılabilir.
Kist tedavisi sürecinde en önemli nokta erken teşhistir. Kistler ne kadar erken teşhis edilirse tedavisi de o kadar kısa ve basit şekilde olacaktır. Ancak teşhis ettirmez ve hastalığınızı ilerletirseniz ileride çok daha farklı tedavi türleri ile karşı karşıya kalabilirsiniz.
5 – Kist Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kist tedavisi sürecinde hangi tür tedavi yöntemi uygulanacağı kist türüne, yerine ve kanser kökenli olup olmadığına göre değişiklik gösterir. İşte, tedavi yöntemleri ve detayları!
Düzenli Takip
Kist tedavisi sürecinde en önemli yöntem düzenli takip yöntemidir. Eğer tedavi edilmek istenen bölgede kanserli bir yapı yoksa ve tümör zamanla büyümüyorsa, küçültme amaçlı kullanılan ilaçların yanı sıra düzenli takip yöntemi uygulanır.
Cerrahi Müdahale ile Kist Tedavisi
Eğer ilaç kullanımı ve düzenli takip sonucunda bir gerileme kaydedilmeyen bir kist sorunu varsa, cerrahi müdahale gerektirebilir. Bu durumda lokal ya da genel anestezi uygulamaları tercih edilebilir.
İçini Boşaltma Yöntemi
İçini boşaltma yöntemi ile tümör tedavisi, genellikle yumurtalık kisti ya da çikolata kisti tedavisinde kullanılır. Ameliyatın riskli olduğu durumlarda başvurulan bu yöntem ile kistin içi ince uzun bir iğne ile boşaltılır.